|
پایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی - حرکتی نوجوانان دختر 19-13 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها
پایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی حرکتی نوجوانان دختر 1913 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
|
|
| دسته بندی | علوم انسانی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 159 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 129 |
پایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی - حرکتی نوجوانان دختر 19-13 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
چکیدة تحقیق
تحقیق حاضر بررسی تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی نوجوانان دختر بر خلاقیت آنها را مورد مطالعه قرار میدهد. هدف از این تحقیق نیز بررسی چگونگی تفکر خلاق در افراد معلول جسمی- حرکتی و نیز یافتن همبستگی اجتماعی صفات شخصیت و نیروی خلاق در این افراد است.
در این تحقیق بعد از تعاریف متعدد از خلاقیت، مراحل و عوامل مؤثر بر خلاقیت به رابطه‌ی خلاقیت و ویژگی های شخصیتی اشاره شده است. همچنین با مطالعة مفهوم خودپنداری و نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوانان این مسأله روشن می‌شود که به طور کلی تصویر ذهنی بدن به عنوان آگاهی کامل شخص از بدن خودش و امکانات آن برای حرکت و جنبش می‌باشد و محققان بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری روانی و هیجانی تأکید کرده اند. اثر معلولیت فرد بر روی رفتارش بیشتر غیرمستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی اوست. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد.
از سوی دیگر مرور تحقیقاتی که درباره جنبه های روانی معلولیت جسمی- حرکتی به عمل آمده آشکار می سازد که در اکثر افراد معلول ادراک «خود» و «خودپنداری» و ارزیابی از خود تحت تأثیر معلولیت جسمانی قرار می‌گیرد.
جامعة تحقیق ما معلولان جسمی- حرکتی مراکز توانبخشی در مقطع نوجوانی است که 50 نفر بودند و برای مقایسه نیز 50 نفر از دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. در این تحقیق آزمون مورد استفاده قرار گرفت. 1- آزمون خلاقیت تورنس که شامل 60 سؤال بود و 2- آزمون خودپذیری که شامل 30 سؤال بود.
مقایسه و تجزیه و تحلیل نمرات دو گروه نشان داد که گروه معلولان جسمی- حرکتی به طور معنی داری از گروه مقایسه پایین تر بودند همچنین نمرات خودپذیری گروه معلولان نیز پایین تر از گروه مقایسه بود. محاسبه همبستگی بین خلاقیت و خودپذیری نیز رابطه مثبت را بین خلاقیت و خودپذیری را نشان میدهد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه..................................................................................................................... 2
بیان مسئله............................................................................................................. 6
هدف تحقیق............................................................................................................ 8
اهمیت و ضرورت تحقیق....................................................................................... 10
فرضیه‌های تحقیق.................................................................................................. 11
جامعه آماری......................................................................................................... 12
نمونه آماری.......................................................................................................... 12
ابزار پژوهش......................................................................................................... 12
تعریف اصطلاحات................................................................................................. 13
معلولیت.................................................................................................................. 13
معلولیت جسمی- حرکتی....................................................................................... 13
خلاقیت (تفکر خلاق)............................................................................................... 14
خودپذیری............................................................................................................. 14
خود....................................................................................................................... 15
خودپنداری............................................................................................................ 16
عنوان صفحه
روان‌نژندی (روان رنجوری)................................................................................. 16
خودشکوفایی......................................................................................................... 17
توانبخشی............................................................................................................... 17
فصل دوم
پیشینه تحقیق......................................................................................................... 19
بررسی تاریخی...................................................................................................... 21
تعریف خلاقیت....................................................................................................... 21
عوامل موثر بر خلاقیت.......................................................................................... 27
رابطه خلاقیت و ویژگی‌های شخصیتی.................................................................. 27
دیدگاه روانکاوی از خلاقیت.................................................................................. 29
دیدگاه گیلفورد درباره خلاقیت.............................................................................. 30
دیدگاه تورنس درباره خلاقیت............................................................................... 31
خلاصه‌ای از تاریخچه نظریه‌های خود.................................................................. 32
مازلو و نظریه خود............................................................................................... 33
چگونگی شکل‌گیری خود....................................................................................... 34
خودپنداری............................................................................................................ 35
رشد خودپنداری در نوجوانی............................................................................... 36
عنوان صفحه
خودواقعی و خود آرمانی...................................................................................... 37
خودشکوفایی و خلاقیت......................................................................................... 38
نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان.................................................... 40
مروری بر دنیای معلولین...................................................................................... 41
معلول چیست؟....................................................................................................... 43
علل معلولیت‌ها....................................................................................................... 45
انواع معلولیت......................................................................................................... 45
جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حرکتی............................................................. 46
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری................................................................ 47
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی............................................................. 48
تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حرکتی........................................ 49
توان بخشی معلولین جسمی- حرکتی.................................................................... 50
فصل سوم
موضوع تحقیق ...................................................................................................... 53
جامعه آماری......................................................................................................... 53
گروه مقایسه.......................................................................................................... 53
روش نمونه‌گیری................................................................................................... 54
عنوان صفحه
روش تحقیق........................................................................................................... 54
ابزار تحقیق............................................................................................................ 55
1- آزمون خلاقیت تورنس.................................................................................... 55
نمره‌گذاری پرسشنامه........................................................................................... 55
آزمون خودپذیری................................................................................................. 56
نمره‌گذاری آزمون خودپذیری.............................................................................. 56
روش آماری.......................................................................................................... 57
نحوه اجرای آزمون............................................................................................... 57
فصل چهارم
نقد و اعتبار فرضیه‌ها............................................................................................ 60
فرضیه شماره 1.................................................................................................... 60
فرضیه شماره 2.................................................................................................... 65
فرضیه شماره 3.................................................................................................... 70
فصل پنجم
خلاصه فصول قبل................................................................................................ 76
تفسیر و نتیجه‌گیری............................................................................................... 78
پیشنهادات.............................................................................................................. 81
عنوان صفحه
محدودیت‌ها........................................................................................................... 83
ضمائم................................................................................................................... 84
منابع مورد مطالعه................................................................................................. 85
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-4: مقایسه میانگین خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول 60
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دخترغیرمعلول.............................................................................................................................. 62
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دختر غیرمعلول.............................................................................................................................. 63
جدول 3-4: مقایسه میانگین خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و غیر معلول.............................................................................................................................. 65
جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول..................................................................................... 67
ادامه جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول+................................................................................... 68
جدول 5-4: مقایسه همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوان معلول با خود پذیری کمتر آنها 70
جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 72
ادامه جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 73
مقدمه:
تردیدی نیست که مهمترین نقشی که والدین می‌توانند در تربیت کودکان خود ایفا کنند، پرورش توانایی خلاقیت آنهاست. زیرا خلاقیت به نحوی بلامنازع عامل کلیه پیشرفت‌های بشری است و امکان بروز خلاقیت افراد وقتی مهارتها وانگیزه خلاقیت در کودکی پرورش یابد، بسیار بیشتر است. شاید از آن مهمتر این واقعیت است که، چنان که بسیاری از روانشناسان تأکید دارند، خلاقیت و صلاح روح و روان همراه و همگام‌اند. بدین ترتیب شاید به جرأت بتوان گفت خلاقیت کلید طلایی خوشبختی است.
خلاقیت حوزه افراد «تیزهوش» و «با استعداد» نیست. اگرچه آنها استعداد بالقوه بیشتری دارند که در راه‌های خلاق به کار برند. خلاقیت می‌تواند و باید جزئی از زندگی همه افراد، از جمله افراد تیزهوش، و با استعداد باشد. لیکن مهمترین عامل در خلاقیت، انگیزه برای انجام کارهای خلاق است. استعداد، ویژگی‌های شخصیتی، و مهارت به والدین و مربیان نشان میدهد که کودک چه کاری را می‌تواند انجام دهد ولی انگیزه نشان میدهد که چه کاری انجام خواهد شد. چنانکه خواهیم دید انطباق انگیزه‌ها با استعداد و مهارتهای کودک است که در خلاقیت کارساز می‌باشد.
برای کودک خود نوعی تصویر ذهنی از آنچه می‌خواهد شود به دست آورید. تصویری از بزرگسالی کودک که با ویژگی‌های سازگار باشد. تصویی که او با شور و شوق درونی آن را به مرحله عمل درآورد آنچه باید تأکید گردد، آن است که تحمیل علائق پدر و مادر بر کودک به هیچ شکل منجر به نیل دستاوردهای اخلاق نخواهد گردید.
به منظور راهنمایی والدین و مربیان در شناسایی خلاقیت کودکان درهر زمینه به تفصیل سه جزء متشکله خلاقیت را که بعارت از مهارت در زمینه مربوط، مهارتهای تفکر و رفتار و عملکرد خلاق و انگیزه درونی است.
افراد در خلاق‌ترین شرایط خود قرار خواهند داشت اگر در درجه اول به علت علاقه، لذت، رضایت حاصله و چالش کار مبادرت به انجام کاری میکنند و نه از طریق فشار خارجی یعنی انگیزه برونی این اصل را اصل انگیزه درونی خلاقیت می‌نامند.
خلاقیت واقعی بدون قدری شور و هیجان غیرممکن است.
(مترجمین: دکتر حسن قاسم‌زاده، پروین عظیمی)
پیشرفت بشریت با خلاقیت پیوندی محکم دارد. باید بتوان به چیزهای نو دست پیدا کرد و روشهای اندیشه‌هایی را جستجو کرد که آدمی را در موقعیت‌های اضطراری یاری دهد و راه‌های تازه‌ای را برای شناختن و بارورتر کردن آفرینش پیش پای او بگذارد. خلاقیت در همه زمینه‌های فعالیت انسانی لازم است از دانش و کارهای مهندسی گرفته تا ادبیات. آنها که امروز در مدارس درس می خوانند به عنوان کارگر، نظامی، مهندس، دانشمند، طبیب و … زندگی مستقل خود را آغاز میکنند.
این کودکان و نوجوانان امروز نه تنها باید دست‌آوردهای گذشته و دانش و فرهنگ فعلی جامعه را حفظ کنند بلکه باید استعداد این را نیز داشته باشند که آنها را به پیش ببرد و
تکامل بخشد.
در عصر ما در سطح ملی و بین‌المللی چه از نظر معلم و چه از نظر دانش‌آموز همه‌جا با اندیشه‌های واحدی برخورد می‌کنیم که همان اقتضای زمان ما یعنی تخیل، اختراع، ابتکار و خلاقیت است. مطمئناً همیشه افراد خلاق وجود داشته‌اند، اما قرن بیستم هم از جهت لزوم آمادگی و هم از جهت حفظ وفاداری به انسان در مقابل دنیای ماشینی چنین ایجاب میکند که تمام قوای خلاقیت سازنده‌ای را که بالقوه در افراد بشر وجود دارد به کار گرفته شود.
تفسیر و نتیجه گیری
در زمانی که رویکرد خلاق در آموزش و پرورش این همه اهمیت پیدا کرده است و شکل سنتی آموزش مورد سوال قرار گرفته است و در عصری که خلاقیت هر روز کمتر از پیش مبنای تعلیم و تربیت قرار می گیرد، به سبب اختراعات دنیای پیچیده امروزی مشخص کردن شرایط خلاقیت به صورت امری اساسی در می آید. کاربرد موفقیت آمیز اقدامات آموزشی تفکر خلاق وقتی به موفقیت می انجامد که عوامل موثر بر خلاقیت را بشناسیم.
از طرف دیگر در چند سال اخیر توجه بسیاری به تاثیر اختلالات حرکتی و معلولیت جسمی- حرکتی بر فعالیت های روانی افراد تاکید داشته اند. در این تحقیق با توجه به خصوصیات شخصیتی ویژه ای که در نوجوان معلول جسمی- حرکتی شکل می گیرد، سعی شد تا ضمن مقایسه خلاقیت نوجوانان معلول با نوجوانان غیرمعلول ارتباط آن با ادراک خود و خودپذیری یا انکار خود در گروه تجربی نشان داده شود.
نتایج آزمون خلاقیت گروه دختر معلولان جسمی- حرکتی و گروه نوجوانان دختر غیرمعلول نشان داد که تمام نمرات آزمون خلاقیت گروه مقایسه در سطح بالاتری قرار داشت. تفاوت نمرات گروه مورد مطالعه و گروه مقایسه پایین تر بودن خلاقیت افراد معلول را نشان می دهد. علت این افت قدرت تفکر خلاق در معلولان جسمی- حرکتی چیست؟ مثلا اشاره شد که در روان شناسی کثرت عواملی که بر تفکر خلاق تاثیر می گذارند، تاکید می شود. مثلاً با توجه به عوامل ذاتی و درونی خلاقیت باید بر شرایطی اشاره کرد که فرصت های آشکارسازی آن را فراهم می سازند و موانع سد کننده بروز تفکر خلاق را شناخت. و با تاکید بر عوامل محیطی اظهار می شوند که ابتکار نیز شکلی از رفتار است که در اصل مانند اشکال دیگر رفتار قابل آموزش است. بنابراین پیچیده بودن عوامل موثر بر تفکر خلاق رشد توانائی های خلاق به طور کلی به قدری پیچیده است که نمی توان آن را به شیوه های ساده و کاملا شخصی انجام داد.
باید توجه داشته باشیم که بدون تقویت های محیطی و درونی استعدادهای کودک اغلب رشد نمی کند و قوة ابتکار کودک شدیداً کاهش پیدا می کند و با افزایش وابستگی از رشد کنجکاوی او جلوگیری می شود. اگر محدودیت فرد معلول خیلی زیاد باشد و در ضمن معلولیت در رشد خصوصیات شخصیتی اختلال ایجاد کند و خودپنداری غیرواقعی را رشد دهد، کودک یا نوجوان دیگر نمی تواند کاملا از استعدادهای ذاتی بهره گیرد و رشد بعدی هدایت خود و نیروی ابتکار برای او کاملا دشوار می شود.
اما آنچه به نظر می رسد بیشترین تاثیر را افت تفکر خلاق دارد کیفیت های شخصیتی خاصی است که احتمال ایجاد آن در این افراد زیادتر از افراد دیگر است. «خود» به عنوان هسته اصلی شخصیت در افراد معلول ذهنی استحکام لازم پیدا نمی کند و خودپنداری و تصور ذهنی ای که آنها از خود خویشتن دارند اغلب غیرواقعی است. اصولا بر نقش اختلالات حرکتی و معلولیت های بارز بر تصویر ذهنی در پژوهش های زیادی اشاره شده است و حتی عده ای از آنها بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری بدنی و هیجانی تاکید کرده اند.
فرد معلول نظری منفی نسبت به خودش را رشد میدهد. این ادراک خود غیرواقعی و طرز رفتار دیگران شکل می‌گیرد و سبب می‌شود تا فرد «اندیشه‌های تثبیت شده» از خودشداشته باشد و یا بدون این که آگاهی داشته باشد از «مکانیسم‌های دفاعی» استفاده کند، نتیجه این مکانیسم‌ها اقدام به خود پایین و نیز مطلوبیت کم خودپنداری معلولان است.
