پایان نامه بررسی فرار مالیاتی و رشد اقتصادی ایران در 106 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc
۱) مقدمه
در بیشتر کشورهای جهان بخش عمده ای از منابع درآمدی دولت ، از طریق دریافت مالیات تامین
می شود. سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها ، متفاوت است
و میزان آن بستگی به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آنها دارد. در این میان ،
فرارمالیاتی و گریز از مالیات در کشورها باعث شده است تا درآمدهای
مالیاتی کشورها ، همواره از آنچه که برآورد می شود کمتر باشد و تمامی
کشورها تلاش خود را برای کاهش این دو پدیده به کار می گیرند یا از طریق
اصلاح نظام مالیاتی ، به چاره جویی برمی خیزند. توجه به پیوند بین
سیاست مالیات و دستگاه وصول مالیات در اصلاح نظام مالیاتی کشور از هر حیث
موضوعی مهم و قابل تامل به شمار می آید.
مقایسه
عملکرد مالیاتی و ظرفیت مالیاتی کشور ، توجه ویژه ای را نسبت به پایین
بودن ظاهری نسبت مالیات به محصول ناخالص داخلی در اقتصاد ایران پدید می
آورد. از این رو ، وزارت اموراقتصادی و دارائی بایستی در کنار توجه به
موضوعاتی مانند:شناسایی منابع مالیاتی ، تعیین میزان بهینه مالیات قابل
پرداخت ، و مباحثی مانند میزان مشمولیت یا اصابت مالیاتی ، تمکین
مالیاتی و معافیتهای مالیاتی، بخش مهمی از کارایی نظام مالیاتی کشور را
در پدید آوردن زمینه ها و شرایطی جستجو کند که با دقت ، سرعت ، کمترین
میزان هزینه به ازای هر واحد مالیات وصول شده، و کمترین میزان سوء
استفاده بتوان مالیات تعیین شده را وصول نماید. در این باره محاسبه نسبت
هزینه های مستقیم وصول درآمد دولت ، به کل درآمدهای مالیاتی نماگری را
به دست می دهد که هزینه بالای وصول درآمدهای مالیاتی را در اقتصاد ایران
به موضوعی مهم برای حداقل ساختن آن مبدل می سازد.
به
طور خلاصه ، می بایست هدف گذاری آتی این وزارت برای درآمدهای مالیاتی در
درون مجموعه ای از کارکردهای قابل شناسایی برای سیاست بودجه ای و در
حالت کلی تر ، در چارچوب سیاستهای کلان اقتصادی دولت تعیین شود.
براین
اساس ، افزایش درآمد مالیاتی به خودی خود یک هدف تلقی نخواهد شد و نیاز
به درآمد اضافی با در نظر گرفتن سقف نرخ رشد متعادل و نرخ انتظاری نسبت
سرمایه به تولید در اقتصاد ایران تعیین خواهد شد. این نکته به ویژه با در
نظر گرفتن پیوند ضعیف بین انتظارات موجود از نظام مالیاتی کشور و
هدفهای توسعه ای اقتصاد ملی اهمیتی دو چندان می یابد.
دولت
برای تأمین هزینه‌های خود ازمنابع مختلف ، درآمد تحصیل می‌کند. گرچه بخشی
ازدرآمدهای دولت در کشور ما ازطریق استقراض از بانک مرکزی ، بخشی از فروش
نفت و بخشی دیگر از درآمد حاصل از خدمات مختلف مانند خدمات پستی ، حمل و
نقل و انحصارات دولتی است ، اما مالیات نیز بخش بسیار مهم و اثرگذاری از
درآمد دولت را تشکیل می‌دهد. اهمیت مالیات بیشتر از آن جهت است که ارتباط
میان مردم و دولت را حفظ کرده و دولت را ملزم به پاسخ‌گویی در برابر درآمد
به‌دست آمده می‌کند.
صاحب‌نظران
اقتصاد و توسعه معتقدند که درآمدهای مالیاتی در راستای تأمین هزینه‌های
دولت ، شرایط نامطلوب اقتصادی آن جامعه را بهبود می‌بخشد. سهم درآمدهای
مالیاتی دولت‌ها ازتولید ناخالص داخلی کشورها معمولاً قابل توجه است.
البته دراقتصاد ایران این سهم رقم بسیار ناچیزی است. عدم فاصله‌ی میان دولت
و مردم مهمترین مساله در پرداخت «با رغبت» مالیات است. زمانی که مردم
بدانند هرگونه شانه خالی کردن از زیر پرداخت مالیات در نهایت به زیان خود
آن‌هاست و مانع از اجرای برنامه‌های رفاهی دولت خواهد شد ، مطمئنا مالیات
را با رغبت خواهند پرداخت. این موضوع الزامات بسیاری دارد که از آن جمله
پاسخ‌گویی دقیق دولت به مطالبات مردم و انتقادهاست.
این
روزها همه جا صحبت از مالیات و الکترونیکی کردن ارائه اظهار نامه ها و
افزایش وصول درآمدهای مالیاتی است ، از دیرباز تاکنون مالیات یکی از ارکان
اصلی درآمدی هر دولت بوده ومالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر درآمد دوشکل
رایج اخذ مالیات در اکثرنظام های مالیاتی دنیا می باشد .درحالیکه درآمد
مالیاتی کشورهایی مانند سوئد ، دانمارک و بلژیک معادل نیمی از تولید ناخالص
داخلی شان می باشد ،این رقم در کشور ما بدلیل اتکا به درآمدهای نفتی کم
بوده و عدالت در اخذ مالیات نیز رعایت نشده است و لزوماً افراد پردرآمدتر
مالیات بیشتری پرداخت نکرده اند. همچنین بخش قابل توجه ای از درآمد کشورهای
صنعتی و توسعه یافته از راه اخذ مالیات بدست می آید و این پدیده بصورت یک
فرهنگ درآمده و دربعضی کشورها برای فراراز مالیات مجازات سنگینی در نظر می
گیرند ولی در کشور ما به دلیل ساختارهای فرهنگی و اجتماعی و ناملموس بودن
آثارپرداخت مالیات، پدیده مالیات گریزی یا ارائه اطلاعات غلط و دارا بودن
دو دفتر یکی برای نظام مالیاتی برای بد جلوه دادن وضع درآمدی و خوب جلوه
دادن برای سهامداران و شرکا و اخذ تسهیلات ، جزئی انکار ناپذیر از نظام
مالیاتی ما شده است و در کنار این پدیده ما شاهد تسهیلاتی هستیم که در قالب
های مختلف پرداخت شده و بجای بکارگیری آن در تولید در راه های مختلف صرف و
این تسهیلات با مرور زمان معوق شده اند . سئوال اساسی در بحث اخذ مالیات
این است که آیا مالیات تسهیلات معوق پرداخت می شود یا نه؟
فصل اول: تعاریف وبرسی علل فرارمالیاتی
۱-۱)فرار مالیاتی چیست
هرگونه
تلاش غیر قانونی برای پرداخت نکردن مالیات ، مانند ندادن اطلاعات لازم در
مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسئول ، فرار مالیاتی خوانده
می شود. تعریف فرار مالیاتی ، برای انواع مالیات ها یکسان است. در فرار
مالیاتی به رغم تطبیق فعالیت با قوانین در اجرای فعلیت ها یک یا چند ضابطه
مصوب مراجع ذی ربط عمداً نادیده گرفته می شود.
فرار
مالیات انگیزه اصلی برای روی آوردن به اقتصاد زیر زمینی است. در بسیاری از
موارد دیده شده که تولیدکنندگان کالا برای فرار از مالیات تمام یا بخشی از
درآمد خود را به مراجع مالیاتی اعلام نمی کنند. این امر در مورد مالیات
مستقم وغیر مستقیم صدق می کند. وهمچنین حقوق وعوارضی گمرکی که بر واردات
وضع می شود ، نیز نوعی مالیات است و کالای همراه مسافر به طور کلی معاف از
مالیات است. در این مورد باید گفت در صورتی که تجار و بازرگانان کالای خود
را به مراجع گمرکی اظهار نکنند مرتکب نوعی عمل قاچاق شده ، کالای واردات
شده قاچاق محسوب می گردد و جزء فعالیت های اقتصاد زیر زمینی به حساب می
آید.
فرار
مالیاتی یک نو تقلب است که به طور خلاصه علیه یک نهاد اقتصاد دولتی صورت
می گیرد. و دولت ساختار و سطح مالیات ها را تعیین و نحوی نظارت و ساز و
کار لازم برای دریافت آن را در نظر می گیرد.
فرار مالیاتی ریشه در عناصر اصلی درگیر در اقتصاد زیر زمینی دارد این عناصر را فرار مالیاتی می توان نامید.
مالیات
از اصلی ترین و مشروع ترین منابع تأمین اعتبار در یک اقتصاد سالم است.
پرداخت مالیات بر عهده مؤدی است. مؤدی صاحب درآمد مشمول مالیات است. مؤدی
مالک ارزش افزوده سرمایه ای است که به کار گرفته شده و درآمد ناشی از
کارکرد سرمایه را تحصیل نموده است. و لذا وضع نوع مالیات و مأخذ مالیات و
میزان مالیات ، و نحوی محاسبه درآمد مشمول مالیات موضوع قانون مالیات های
مستقیم است که قانون گذار و دولت مجری طرح و وزارت امور اقتصادی و دارایی
متوالی وصول و ارسال آن به خزانه داری کل می باشد.
با
این مقدمه می رویم به سراغ قانون اساسی؛ اصل ۵۱ قانون اساسی می گوید هیچ
مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون. امروزه در اثر غفلت مأمورین وصول ،
انفعال بازرسان قانونی و ضعف کنترل حسابرسان انواع و اقسام مالیات های که
به عهده مؤدی است ، از سوی مؤدی تأدیه نمی شود که اصطلاحاً به آن فرار
مالیاتی می گویند و در این میانه برخی از مؤدیان مالیاتی را که بر ذمه خود
دارند به غیر مؤدیان منتقل می کنند. نمونه زیر یک مثال ساده و قابل تامل
است.
تالیا
شرکتی است که در حوزه مخابرات فعالیت می کند. این شرکت درآمد خود را از
طریق واگذاری سیم کارت های شارژی کسب می نماید. این درآمد پس از وضع هزینه
ها و اعمال و احتساب ذخیره ها به سود مشمول مالیات می رسد. این درآمد ها
متعلق به این شرکت است و مالیات هم بر درآمد این شرکت وضع می شود. پس مؤدی
شرکت تالیاست و بس ، و پرداخت مالیات بر در آمد بر ذمه شرکت است نه کس
دیگر. اما شرکت در سر جمع اقلام درآمدی خود رقمی را تحت عنوان مالیات فروش
اعمال و از اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مؤدی وصول می کند. وقتی شرکت از یک
کارت شارژ ۱۰۰ هزار ریالی ، ۶هزار ریال تحت عنوان مالیات فروش که اصلاً
چنین عنوانی طبق اصل ۵۱ قانون اساسی وضع نشده است ، مبلغی را وصول می کند
یعنی مصرف کننده یا بهتر بگوییم اشخاص حقیقی و حقوقی ثالث ۶ درصد از ۲۵درصد
مالیات عملکرد شرکت را به عهده مؤدی است پرداخت می کنند .بر اساس کدام
قانون وضع شده به رعایت اصل ۵۱قانون اساسی غیر مؤدیان باید مالیات مؤدی را
بپردازند؟!این را داشته باشید می رویم سراغ دیگر از شقوق کسب درآمدهای که
اصلا مشمول مالیات نیست. مشتریان این شرکت،کارتی را به مبلغ مثلاً ۴۰ هزار
تومان از این شرکت می خرند ، آنها موظفند این مبلغ را در مدت ۳ ماه مصرف
کنند. اگر مصرف کنند که هیچ ، اگر که نکردند مانده مصرف نشده کارت ۴۰ هزار
تومانی در صورت شارژ نشدن در موعد مقرر سوخت می شود. این سوخت برای مشتری
به عنوان هزینه و برای شرکت درآمدی است که هیچ هزینه برای آن مترتب نیست و
شرکت را برای کسب چنین درآمدی هیچ هزینه ای متحمل نشده و۱۰۰درصد چنین
درآمدی مشمول مالیات است. اما تداوم چنین روندی از یک سو درآمد مؤدیان را
متورم و از سوی دیگر هزینه های شرکت را بر دوش مصرف کننده و خدمات این شرکت
تحمیل و در نتیجه خزانه دولت را تهی از آنچه که باید از مؤدی واقعی وصول
شود ، می نماید و دود همه این نابسامانی مالی در چشم مالیه عمومی کشور رفته
و به آن آسیب می رساند.
فهرست
چکیده .
۱ ) مقدمه..
فصل اول :تعاریف و برسی علل فرار مالیاتی ..
۱- ۱ ) فرار مالیاتی چیست
۱- ۲ ) تعلق مالیاتی..
۱- ۳ ) فرق بین فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی
۱- ۴) زمینه پیدایش فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی.
۱- ۴- ۱) پایین بودن فرهنگ مالیاتی.
۱- ۴- ۲ ) وجود معافیت های وسیع و متنوع مالیاتی..
۱- ۴- ۳ ) عدم ارسال اظهار نامه.
۱- ۴- ۴ ) اعتماد عمومی به دولت و مردم
۱- ۴- ۵ ) تغییرات جمعیتی و اخلاقیات.
۱- ۴- ۶ ) فرار عمدی از پرداخت مالیات
۱- ۴- ۷ ) نظام اطلاعاتی ضعیف..
۱- ۴- ۸ ) پیچیدگی و ابهام در قوانین و مقررات..
۱- ۴- ۹ ) مشکلات مربوط به تشخیص علی الرس
۱-۵- ۱۰ ) فساد ماموران مالیاتی
۱- ۴- ۱۱) تاخیر در وصول مالیات
۱- ۴- ۱۲) ضعف سیاست های مالیاتی.
۱- ۴- ۱۳) عدم توجه به منابع انسانی کارآمد
۱- ۴- ۱۴) عدم وجود پاداش و تنبیه با عملکرد مؤدیان
۱- ۴- ۱۵) عدم رعایت اصول تعیین مالیات
۱ -۴- ۱۶) عدم وجود سیستم های اطلاعاتی از وضعیت اقتصادی روز جامعه ..
۱- ۴- ۱۷) بالا بودن نرخ مالیاتی
۱- ۴- ۱۸) نبودن نرخ های یکسان در بخش های مختلف
۱- ۵ ) شکاف مالیاتی
۱- ۶ ) وقفه های مالیاتی و تورم و تاثیرات آن..
۱- ۶- ۱) وقفه های قانونی..
۱- ۶- ۲ ) وقفه های غیر قانونی..
۱- ۶- ۳ )سایر وقفه ها..
۱- ۷) تاثیرات منفی وقفه های مالیاتی..
۱- ۷- ۱) کاهش ارزش واقعی درآمد های مالیاتی
۱- ۷- ۲) کاهش انگیزه پرداخت مالیات
۱- ۷- ۳) فشار های مالی و روانی ناشی از عدم تخصیص بدهی مالیاتی..
...
...
۳- ۸ ) قانون به نفع دارای و به ضرر اقتصاد
۳- ۹ ) فرهنگ مالیاتی در گروه عدالت مالیاتی.
۳- ۱۰) جلو گیری از فرار مالیاتی و گسترش عدالت اجتماعی ..
۳- ۱۱) مشکلات موجود نظام مالیاتی کشور..
۳- ۱۲) چشم انداز وضعیت مطلوب نظام مالیاتی کشور
۳- ۱۳) اصلاح قوانین برای جلوگیری از فرار مالیاتی ضروری است
۳- ۱۴) مالیات دهی و مالیات گریزی در آمریکا
۳- ۱۴- ۱) اصلاح نظام مالیاتی آمریکا.
نتیجه گیری و پیشنهادات..
منابع و ماخذ..
منابع:
۱- انبار لویی، محمد کاظم ،آسیب شناسی مالیه عمومی،انتشارات ترمه ، سال۱۳۸۷
۲- تالیف دادگر گرما جانی یدالله، مالیه عمومی و اقتصاد دولت، انتشارات ترمه،سال۱۳۸۶
۳-رنگ ریز ،حسن ،خورشیدی غلام حسین، مالیه عمومی و تنظیم خط مشی دولت، انتشارات ترمه ۱۳۸۵
۴- دکتر طبیب نیا،علی ،تحلیلی بر عملکرد نظام مالیاتی موجود،
۵- دکتر سید نورانی،سید محمد رضا، فرار مالیاتی و رشد اقتصادی در ایران ، مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی،۱۳۸۷
۶- پژویان، جمشید، چالش های نظام مالیاتی در اقتصاد ایران، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال یازدهم، شماره ۴۵، ۱۳۸۴،ص ۱۱
۷-
طباطبایی یزدی، رؤیا، سیاست های مالیاتی در کشورهای در حال توسعه واستفاده
از تجارب کشورهای توسعه یافته، ، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال یازدهم،
شماره۱۳۸۴،۴۵
۸- عرب مازار، علی اکبر ، در اندیشه نظام مطلوب مالیاتی، ، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال یازدهم، شماره ۴۵، ۱۳۸۴،ص ۲۷
۹- مهندس ،ابوطالب، مالیه عمومی،چاپ احمدی،سال ۱۳۸۲
۱۰-: دکتر جعفری صمیمی ، احمد و دکتر فرجادی ، غلام علی. اقتصاد خرد و کلان ،انتشارات سمت
۱۱- طهماسبی،فرهاد،برسی ترکیب درآمد مالیاتی ایران طی سال ۱۳۵۷-۱۳۸۰دفتر مطالعات طرح مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور
۱۲-حاجی پور، پروین ، مقاله،آنها فرار مالیاتی را برقراری قانون ترجیح می دهند،نشریه انتخاب۲۰/۶/۷۸
۱۳-آبنار شهیاد،فرار مالیاتی و گسترش اقتصاد بازار سیاه، نشریه اخبار ۲۰/۵/۸۴
۱۴-رضایی ،محمد قاسم ؛مقاله ریشه یابی فرار مالیاتی ((۱۳۸۹))
۱۵-«سعید کاظمی»، مدرس اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه (۱۳۸۸)
۱۶-«ذاکری»، جامعه شناس ((۱۳۸۷))
۱۷-«عسکری»، ریئس امور اقتصادو دارایی((۱۳۸۷)
