حسابداری دولتی
(موانع و راهکارها)
حسابداری دولتی(موانع و راهکارها)
فهرست مندرجات
فصل اول
1-1)
مقدمه........................................................................................................................................
1-2) طرح مسئله
...........................................................................................................................
1-3) هدف تحقیق
.........................................................................................................................
1-4) اهمیت موضوع
.....................................................................................................................
1-5) فرضیه های تحقیق
............................................................................................................
1-6) پیشینه تحقیق
.....................................................................................................................
1-7) تعریف مفاهیم و واژگان تخصصی ..............................................................................
فصل دوم
2-1) کاربرد حسابداری و گزارشگری مالی دولتی ..........................................................
2-2) استفاده کنندگان حسابداری دولتی ..........................................................................
2-3) مبنای حسابداری
...............................................................................................................
2-3-1) مبنای نقدی
....................................................................................................................
2-3-2) مبنای تعهدی کامل ....................................................................................................
2-3-3) مبنای نیمه تعهدی ......................................................................................................
2-3-4) مبنای تعهدی تعدیل شده .......................................................................................
2-3-5) مبنای نقدی تعدیل شده ..........................................................................................
2-4) اصول بنیادی حسابداری دولتی ...................................................................................
2-4-1) اصل قابلیتهای حسابداری و گزارشگری مالی .............................................
2-4-2) اصل حسابهای مستقل................................................................................................
2-4-2-1) ضرورت قانونی اصلی لزوم نگهداری حسابهای مستقل .........................
2-4-2-2) انواع حسابهای مستقل در حسابداری دولتی .............................................
2-4-2-2-1) حسابهای مستقل برای وجوه دولتی ........................................................
2-4-2-2-1) حسابهای مستقل برای وجوه سرمایه.......................................................
2-4-2-2-3) حسابهای مستقل برای وجوه امانی ..........................................................
2-3-4) اصل تعداد حسابهای مستقل ..................................................................................
2-4-4) اصل گزارشگری دارائیهای سرمایه‌ای .................................................................
2-4-5) اصل حسابداری بدهیهای بلند مدت ...................................................................
2-4-6) اصل معیار اندازه‌گیری و مبنای حسابداری صورتهای مالی جامع دولت
2-4-7) اصل بودجه بندی و کنترل بودجه‌ای ..................................................................
2-4-8) اصل طبقه‌بندی حساب وجوه انتقالی، درآمد، مخارج و هزینه ...............
2-4-9) اصل گزارشگری مالی سالانه....................................................................................
2-5) رابطه حسابداری دولتی و بودجه..................................................................................
2-6) مفهوم مسئولیت پاسخگوئی............................................................................................
2-7) ضرورت مسئولیت پاسخگوئی .......................................................................................
2-8) دامنه مسئولیت پاسخگوئی ..........................................................................................
2-9) مبانی قانونی مسئولیت پاسخگوئی...............................................................................
2-10) مبانی مسئولیت پاسخگوئی در ایران .....................................................................
2-11) پاره‌ای از نارسائیها و نواقص موجود در دستورالعمل جدید حسابداری دولتی
2-12) موانع توسعه حسابداری دولتی در ایران ...............................................................
فصل سوم
3-1)
مقدمه........................................................................................................................................
3-2) جامعه آماری
........................................................................................................................
3-3) روش نمونه‌گیری
................................................................................................................
3-4) ابزار اندازه‌گیری
...................................................................................................................
3-5) روش جمع‌آوری اطلاعات ...............................................................................................
3-6) روش آماری مورد استفاده در تحقیق.........................................................................
فصل چهارم
4-1)
مقدمه........................................................................................................................................
2-4) فرضیه‌های تحقیق
.............................................................................................................
4-2-1) فرضیه اصلی تحقیق ....................................................................................................
4-2-2) فرضیه فرعی تحقیق ....................................................................................................
4-2-2-1) فرضیه فرعی شماره یک .....................................................................................
4-2-2-2) فرضیه فرعی شماره دو..........................................................................................
4-2-2-2) فرضیه فرعی شماره سه ......................................................................................
4-3) آزمون آماری فرضیه‌ها .....................................................................................................
4-3-1) تحلیل کیفی مشاهدات از طریق توزیع فراوانی مطلق و نسبی آنها .......
4-3-2) آزمون آماری فرضیه‌ها بر طبق قانون t استیودنت ........................................
4-3-2-1) آزمون t برای فرضیه فرعی شماره یک ........................................................
4-3-2-2) آزمون t برای فرضیه فرعی شماره دو............................................................
4-3-2-3) آزمون t برای فرضیه فرعی شماره سه...........................................................
4-3-2-4) آزمون t برای فرضیه اصلی ................................................................................
4-4) فراوانی و درصد پاسخگوئی به سوالات هر یک از فرضیه‌ها ............................
فصل پنجم
5-1) مقدمه
......................................................................................................................................
5-2) نتیجه‌گیری از فرضیه فرعی شماره یک ...................................................................
5-3) نتیجه‌گیری از فرضیه فرعی شماره دو.......................................................................
5-4) نتیجه‌گیری از فرضیه فرعی شماره سه.....................................................................
5-5) نتیجه‌گیری از فرضیه اصلی تحقیق.............................................................................
5-6) نتیجه‌گیری کلی
.................................................................................................................
5-7) پیشنهادات
.............................................................................................................................
5-8) منابع و
مأخذ.........................................................................................................................
5-9)
پیوستها.....................................................................................................................................
فهرست جداول:
عنوان صفحه
جدول 4-1 : وضعیت پاسخگوئی به سوالات فرضیه‌ها..................................................
جدول 4-2 : جمع‌بندی اطلاعات مربوط به آزمون آماری t برای فرضیه های
فرعی تحقیق
......................................................................................................................................
جدول 4-3 : فراوانی و درصد سمت پاسخ دهندگان .....................................................
جدول 4-4 : فراوانی و درصد تجربه کاری پاسخ دهندگان ........................................
جدول 4-5 : فراوانی و درصد تحصیلات پاسخ دهندگان .............................................
جدول 4-6 : فراوانی و درصد پاسخگویی به سوالات فرضیة فرعی شماره یک
جدول 4-7 : فراوانی و درصد پاسخگویی به سوالات فرضیة فرعی شماره دو
جدول 4-8 : فراوانی و درصد پاسخگویی به سوالات فرضیة فرعی شماره سه
جدول 4-9 : جمع‌بندی فراوانی و درصد پاسخگوئی به سوالات فرضیه‌های
فرعی برای تحلیل فرضیه اصلی تحقیق ................................................................................
چکیده تحقیق
دولت و مسئولین دولتی در راستای
دستیابی به اهداف و وظایف خود و همچنین پاسخگوئی در برابر مردم به استقرار
و نگهداری یک سیستم حسابداری و گزارشگری مالی مناسب نیاز دارند و گزارشگری
مالی دولتی از آن جهت اهمیت دارد که بخش جدانشدنی و در واقع مرکز ثقل
پاسخگوئی دولت و پاسخ خواهی مردم و نمایندگان آنان از دولت است. و مردم از
طریق نظام گزارشگری شفاف قادر خواهند بود که از چگونگی ارائه خدمات جمعی و
نحوة مصرف منابع آگاه شوند. لذا داشتن حسابداری دولتی مناسب و کارا به دولت
و مسئولین در امر پاسخگوئی کمک نموده و نیز به یاری آنها در اجرای وظائف
می‌پردازد که در سرلوحه این وظائف تخصیص بهینه منابع اقتصادی در راستای
محقق نمودن عدالت اجتماعی در جامعه اسلامی است.
لذا تحقیق حاضر در صدد آن بوده است که
به بررسی موانع توسعه حسابداری دولتی در ایران پرداخته و تا حد امکان به
ارائه پیشنهاداتی برای رفع این موانع بپردازد.
بدین ترتیب در راستای انجام مراحل این
تحقیق و در پی یافتن موانع توسعه در محیط حسابداری دولتی در ایران، روش
پرسشنامه‌ای و کتابخانه‌ای مد نظر قرار گرفته و با انجام مطالعات و
بررسیهای میدانی و کتابخانه‌ای، موانع و عوامل عدم توسعه حسابداری دولتی که
به عدم امکان تحقق اهداف گزارشگری مالی دولتی انجامیده، شناسائی شده و در
قالب یک فرضیة اصلی و سه فرضیة فرعی مطرح و به نظرخواهی گذاشته شده است و
در این فرضیه‌ها موانع مذکور با توجه به ماهیت آنها به موانع قانونی، سیاسی
اجتماعی و فرهنگی آموزشی تقسیم بندی گردیده‌اند.
همچنین برای جمع‌آوری اطلاعات از
پرسشنامه با مقیاس پنج گزینه‌ای کیلرت (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی
زیاد) استفاده شده است و دلیل استفاده از این ابزار اندازه‌گیری این بوده
است که پاسخگویان در پاسخگوئی خود قابلیت انعطاف بیشتری داشته باشند.
لذا در ارتباط با جمع‌آوری اطلاعات
تعداد 50 پرسشنامه در بین جامعه آماری تعیین شده از جمله ذیحسابان و
معاونان ذیحسابان، دیوان محاسبات) توزیع شد که در پایان از تعداد پرسش
نامه‌های مذکور 48 پرسشنامه دریافت شد و پس از دریافت پاسخ‌ها تجزیه و
تحلیل اطلاعات جمع‌آوری شده در قالبت سه فرضیه فرعی انجام و این اطلاعات با
روشهای آماری چون (الف) تحلیل کیفی داده‌ها از طریق توزیع فراوانی مطلق و
نسبی مشاهدات (ب) آزمون آماری t استیودنت مورد آزمون و تحلیل قرار گرفته
است و میزان خطای احتمالی در کلیة‌فرضیه‌ها نیز معادل 5% در نظر گرفته شده
است.
نتیجه‌گیری کلی صورت گرفته از تحقیق
حاضر این بوده است که وجود موانعی در محیط حسابداری دولتی باعث شده است که
امکان توسعه حسابداری دولتی میسر نگردد و نظام حسابداری و گزارشگری مالی
دولتی موجود، شرائط یک نظام مطلوب و کارآمد که به تحقق اهداف حسابداری و
گزارشگری مالی دولتی ( خصوصاً تحقق مسئولیت پاسخگوئی دولت و ارزیابی این
مسئولیت توسط مردم و نمایندگان آنها ) بیانجامد را دارا نباشد.
به عبارت دیگر نتیجه‌گیری از تحقیق
حاضر نشان می‌دهد که موانع فرهنگی آموزشی، سیاسی اجتماعی و قانونی بترتیب
مهمترین عوامل عدم توسعه حسابداری و گزارشگری مالی دولتی ر ا تشکیل
داده‌اند.
لذا به موجب این تحقیق عامل
«نارسائیهای نظام آموزشی حسابداری دولتی از جمله آموزش ناکافی، نامأنوس
بودن موارد آموزشی با وضعیت واقعی» در رأس موانع فرهنگی آموزشی، عامل «عدم
توجه به حسابداری دولتی به عنوان یکی از ابزارهای پاسخگوئی دولت به مردم»
در رأس موانع سیاسی و اجتماعی، عامل «رعایت بودجه برای ارزیابی مسئولیت
دستگاهها صرفاً در حد چگونگی رعایت تشریفات بودجه شده است و نه ارزیابی
عملکرد نیز در رأس موانع قانونی موجود در محیط حسابداری دولتی شناخته شده
است.
کلمات کلیدی: حسابداری دولتی، مسئولین پاسخگوئی. مبنای حسابداری، بودجه، حساب مستقل، شخصت گزارشگری، کنترل بودجه.
فرضیه های تحقیق:
فرضیه اصلی:
موانع موجود در محیط حسابداری دولتی، باعث عدم توسعة سیستم حسابداری دولتی و عدم تحقق اهداف گزارشگری مالی دولتی شده است.
فرضیه های فرعی:
فرضیه یک: موانع قانونی در محیط حسابداری دولتی، باعث عدم توسعة سیستم حسابداری دولتی و عدم تحقق اهداف گزارشگری مالی دولتی شده است.
فرضیه
دو: موانع اجتمای و سیاسی در محیط حسابداری دولتی، باعث عدم توسعة سیستم
حسابداری دولتی و عدم تحقق اهداف گزارشگری مالی دولتی شده است
فرضیه
سوم: موانع فرهنگی و آموزشی در محیط حسابداری دولتی باعث عدم توسعة سیستم
حسابداری دولتی و عدم تحقق اهداف گزارشگری مالی دولتی شده است.
پیشینه تحقیق:
خلاصه،
نتیجه گیری و پیشنهاداتی که محققان در زمینه حسابداری دولتی و یا موانع
عدم توسعه حسابداری دولتی در ایران قبلاً انجام داده اند به شرح ذیل می
باشد
1- ارزیابی مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی جمهوری اسلامی ایران
هدف
اصلی این تحقیق ارزیابی ظرفیت و قابلیتهای مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری
و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران می باشد برای انجام این منظور
سه مرحله عملیاتی به شرح ذیل تدوین گردیده
1-
مطالعه و بررسی مبانی نظری نظامهای حسابداری و گزارشگری مالی دولتی
کشورهای نمونه به منظور تعیین عوامل کلیدی و موثر در تحقق و ارتقاء سطح
مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی
2-
نظر خواهی از جامعه تخصصی کشور در مورد عوامل کلیدی متخربه از مبانی نظری
حسابداری و گزارشگری مالی دولتی به منظور انتخاب معیارهای قابل قبول برای
ارزیابی نظام حسابداری مورد عمل دولت
3-
مقایسه ویژگیهای نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران
با معیارهای منتخب جامعه تخصصی کشور، به منظور ارزیابی ظرفیت قابلیتهای
مسئولیت پاسخگویی نظام مذکور
