پایان نامه ارتباط میان آمادگی برای تغییر و ابعاد سازمان یادگیرنده
چکیده
چالش‌های
پیش روی سازمان ها ناشی از تغییرات محیطی ، نیاز برای برقراری رفتارهای
جدید به ویژه آمادگی برای تغییر را درآنها ایجاد نموده ومولفه های سازمان
یادگیرنده، پاسخی به این نیازاست. هدف از این
مطالعه بررسی بررسی رابطه بین ابعادسازمان یادگیرنده وآمادگی برای
تغییردرواحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان می باشد. این مطالعه از
نظرروش توصیفی_ تحلیلی و از نظر روابط بین
متغیرها همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضراعضای هیئت‌علمی و کارکنان
دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان هست که در سال1392جمعاً 1774 نفرمی باشد.حجم
نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 251نفر محاسبه شد. ابزار جمع آوری داده
ها در این مطالعه، دو پرسشنامه ابعادسازمان یادگیرنده مارسیک و واتکینز(2003)DLOQ و پرسش نامه استاندارد گرایش به سوی تغییردونهام وهمکاران (۱۹۸۹) بوده
است.بررسی پایایی ابزاراز طریق محاسبه ضریب آلفاوبررسی روایی ابزار نیز با
استفاده ازدوروش روایی محتوایی وبراساس روش تحلیل ساختارهای عاملی تاییدی و
با استفاده از نرم افزارLISREL انجام گرفت. نتایج تحلیل عاملی تاییدی،
ضرایب قابل قبولی برای هر یک از شاخصهای سازه های ابعادسازمان یادگیرنده و
گرایش به سوی تغییر را نشان دادند. به منظور بررسی فرضیه ها از ضریب
همبستگی با استفاده از نرم افزار18 SPSS استفاده
شد و روابط معنی دار آماری برای کلیه فرضیات آماری بدست آمد. نتایج تحقیق
نشان داد که بین متغیرهای ابعادسازمان یادگیرنده وآمادگی برای تغییر رابطه
مثبت ومعنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی:سازمان یادگیرنده،آمادگی برای تغییر،دانشگاه آزاداسلامی
مقدمه
پویایی‌های
رقابت جهانی ، پیشرفت‌های تکنولوژیکی ، ساختاربندی مجدد شرکت و شرایط
اقتصادی بی‌ثبات همگی تغییراتی هستند که تجارت را تحت پوشش قرار داده‌اند و
آن را برای سازمان‌ها ، مهم‌تر از سایر موارد جلوه داده‌اند ((Weldy,2009.تغییر
سازمانی به سبب نیروها و فشارهایی مانند تغییر و حرکت سیاسی جهان سازی به
سمت نئولیبرالیسم،به یک پدیده فراگیر در سازمان‌های خدمات انسانی و
کسب‌وکار تبدیل شده است(Hendrickson & Gray, 2012)
.پدیده تغییر، همواره به عنوان چالشی عمده و اساسی که بر افراد، گروه‌ها و
سازمان‌ها اثرمی گذارد مطرح و مورد توجه محققان مختلف بوده است. سازمان‌ها
از طریق مهندسی مجدد، مدیریت کیفیت فراگیر، کوچک، سازی، ادغام و مالکیت،
تغییرات فرهنگی، تجدید ساختار و سازمان‌دهی مجدد، توسعه نرم‌افزاری، توسعه
فناوری و دیگر مداخلات در سازمان‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا بتوانند
تغییرات موفقی را ایجاد کنند(لگزیان و ملک‌زاده،1389).در چنین شرایطی،
استفاده ازپارادایم قدیمی فرماندهی و کنترل که بر تخصص گرایی و کار آیی
تأکید دارد و منجر به ایجاد سازمان‌های چند بخشی شده است، چاره‌ساز نیست.
(قربانی زاده،1388)ومرکزیت پارادایم جدید و مشوق بستر تغییر ، یادگیری
است(علی احمدی و همکاران،1389).پژوهشگران بارها اشاره‌کرده‌اند که یادگیری،
جوهر موفقیت در فرآیند تغییر سازمانی است.شین[1]
(۱۹۹۳)عقیده دارد سازمان‌هایی که سریع‌تر یاد می‌گیرند، قادرند خود را
سریع‌تر با تغییر وفق دهند. یادگیری، شرط لازم برنامه‌ریزی و مدیریت موثر
تغییر است. یادگیری نه تنها شانس بقای سازمان را افزایش می‌دهد، بلکه یک
مزیت رقابتی پایدار را فراهم می‌آورد(پاک نژاد و همکاران،1390).
[1] -Schein
قسمتی از متن
دانشگاه
نهادی حیاتی در فرایند توسعه هر ملت بوده و توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی
و فرهنگی جامعه به واسطه تأثیرات این نهاد تسهیل می‌گردد. نقش برجسته
دانشگاه در دو فعالیت عمده؛یعنی آموزش و پژوهش نهفته است.تأثیر متقابل این
دو ویژگی ضامن پویایی و حیات دانشگاه است(عسگری و همکاران ،1391). بعلاوه
عملکرد مطلوب نظام آموزش عالی، پیش‌نیاز نیل به اهداف اجتماعات علمی و
هنجارهای شناخته‌شده آن است. بر این اساس اهمیت نظام آموزشی سطح سوم و به
ویژه قرابت آن با اصول و ارزش‌های جامعه نگرانه و نیز ارتباط تنگاتنگ آن با
منابع انسانی فرهیخته و فرایند انتقال آموزش به منابع انسانی بر کسی
پوشیده نیست.
سازمان
یادگیرنده به عنوان مقدمه‌ای برای آمادگی نسبت به تغییر، فهم جدید و
عمیق‌تری از فرآیند تغییر فراهم آورده (پاک نژاد و همکاران،1390) و بخش از
یک رابطه علت و معلولی آزمون شده بین سازمان یادگیرنده و آمادگی به تغییر
است(Sudharatna,2004).
سازمان‌های
آموزشی به طور عام و دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها نیز مصون از تغییرات محیطی
نبوده و ناچارند برای حفظ، بقا و رشد و توسعه، خود را با محیطشان تطبیق
دهند. چالش‌های پیش روی مؤسسات آموزش عالی، از قبیل کاهش نرخ اشتغال
دانش‌آموختگان ،افزایش تعداد دانشجویان، تقاضا برای اثربخشی بیشتر آموزش‌ها
، جهانی شدن و به تبعان افزایش رقابت و بازار محوری، یک حس قوی برای
برقراری رفتارهای جدید مؤسسات آموزش عالی به ویژه آمادگی برای تغییر را در
آن ایجاد نموده (عباسی و حجازی،1389) و ویژگی یادگیرندگی، بهبود
تطبیقی و پویایی، پاسخی به این حس نیاز قوی است. مطابقت سازمانی دانشگاه با
الزامات سازمان یادگیرنده، در تقابل باثبات، تمرکز و انعطاف‌ناپذیری
قرارگرفته و به چابکی این نهاد و درعین‌حال رفتارهای کنشگرانه با عاملان و
ذینفعان محیطی به منظور کسب بالاترین و والاترین ارزش‌های مادی و غیرمادی
منجر می‌گردد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده....................................................................................................................................
1
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1 . مقدمه .................................................................................................................... 3
1-2.
بیان مساله
.............................................................................................................
4
1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق .................................................................................... 6
1-4. اهداف پژوهش ...................................................................................................... 8
1-5. چارچوب نظری .................................................................................................... 8
1-6. فرضیات تحقیق .................................................................................................... 10
1-7. تعاریف مفهومی وعملیاتی متغیر های تحقیق ........................................................... 10
1-8. قلمرو تحقیق ........................................................................................................ 14
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
2-2. بخش اول: سازمان یادگیرنده................................................................................... 16
2-2-1. مفهوم سازمان یادگیرنده................................................................................ 16
2-2-2. تاریخچه سازمان یادگیرنده............................................................................ 17
2-2-3. تعاریف سازمان یادگیرنده............................................................................. 18
2-2-4. رویکردهای سازمان یادگیرنده....................................................................... 21
2-2-4-1. رویکرد تفکر سیستمی........................................................................ 21
2-2-4-2. رویکرد یادگیری................................................................................ 22
2-2-4-3. رویکرد استراتژیک............................................................................. 22
2-2-4-4. رویکرد رویکرد ترکیبی ..................................................................... 22
2-2-5. تفاوت یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده................................................. 23
2-2-6. ضرورت ایجاد سازمان یادگیرنده................................................................... 25
2-2-7. عوامل مؤثر بر ایجاد سازمان یادگیرنده........................................................... 26
2-2-8. ویژگی‌های سازمان یادگیرنده........................................................................ 27
2-2-9. مزایای سازمان یادگیرنده............................................................................... 30
2-2-10. نظریه‌ها و الگوهای سازمان یادگیرنده.......................................................... 30
2-2-10-1. سازمان یادگیرنده از نظر سنگه.......................................................... 31
2-2-10-2. سازمان یادگیرنده از نظر گاه............................................................. 32
2-2-10-3. سازمان یادگیرنده از نظر گاروین...................................................... 33
2-2-10-4. سازمان یادگیرنده از نظر بنت و اوبراین............................................. 33
2-2-10-5. سازمان یادگیرنده از نظر انجمن آموزش و توسعه.............................. 34
2-2-10-6. سازمان یادگیرنده از نظر کپلان و نورتون.......................................... 35
2-2-10-7. سازمان یادگیرنده از نظر گفارت و مارسیک...................................... 35
2-2-10-8. سازمان یادگیرنده از نظر جیمز.......................................................... 36
2-2-10-9. سازمان یادگیرنده از نظر مامفورد...................................................... 37
2-2-10-10. سازمان یادگیرنده از نظر پدلر و همکاران........................................ 37
2-2-10-11. سازمان یادگیرنده از نظر مارکوارت................................................ 37
2-2-10-12. سازمان یادگیرنده از نظراورتن بلاد................................................. 38
2-2-10-13. سازمان یادگیرنده از نظر واتکینزو مارسیک..................................... 39
2-2-11. سطوح سازمان‌های یادگیرنده...................................................................... 44
2-3. بخش دوم: آمادگی برای تغییر................................................................................. 46
2-3-1. مقدمه ......................................................................................................... 46
2-3-2. مفهوم تغییر، تحول و تغییر بنیادی.................................................................. 47
2-3-3. ابعاد تغییر سازمانی....................................................................................... 48
2-3-4. انواع تغییر.................................................................................................... 48
2-3-5. سطوح تغییر................................................................................................. 50
2-3-6. مدلهای تغییر سازمانی................................................................................. 51
2-3-6-1. الگوی سه مرحله‌ای تغییر کرت لوین................................................... 52
2-3-6-2. الگوی برنامه‌ریزی.............................................................................. 54
2-3-6-3. الگوی تغییر جامع رالف کیلمن........................................................... 55
2-3-6-4. الگوی کانون‌های بهبود کیفیت............................................................ 56
2-3-6-5. الگوی مدیریت تغییرات استراتژیک استیس و دانفی.............................. 57
2-3-6-6. مدل تجزیه و تحلیل جریانی جری پوراس........................................... 58
2-3-6-7. مدل شش خانه‌ای ویس بورد.............................................................. 59
2-3-6-8. مدل تطبیق برای تحلیل سازمانی......................................................... 61
2-3-6-9. چارچوب فرهنگی، سیاسی و فنی تیجی.............................................. 62
2-3-6-10. مدل بورک و لیتوین......................................................................... 63
2-3-6-11. الگوی ادکارپروسی......................................................................... 64
2-3-6-12. الگوی فرآیند اتصالی....................................................................... 66
2-3-6-13. الگوهای تئوریک و پیاده‌سازی نظریه‌های سهم تغییر رفتاری............... 66
2-3-7. دلایل تغییر................................................................................................... 67
2-3-8. عامل‌های مؤثر بر تغییر سازمانی.................................................................... 67
2-3-9. مقاومت در برابر تغییر................................................................................... 70
2-3-10. عوامل مقاومت در برابر تغییر...................................................................... 72
2-3-11. مدیریت تغییر............................................................................................. 73
2-3-12. استراتژی‌های اساسی برای مدیریت تغییر..................................................... 74
2-3-13. مهارتهای مدیریت تغییر........................................................................... 75
2-3-14. شیوه‌های اعمال تغییر و سبک مدیریت تغییر................................................. 77
2-3-15. پیش ران‌های مدیریت تغییر......................................................................... 79
2-3-15-1. واکنش و نگرش به تغییر.................................................................. 79
2-3-15-2. آمادگی برای تغییر........................................................................... 83
2-3-16. عوامل موثر در ایجاد آمادگی برای تغییر...................................................... 84
2-3-17. کاربست آمادگی به تغییر در آموزش عالی................................................... 90
2-4. بخش سوم: مروری بر تحقیقات انجام‌شده......................................................... 92
2-4-1. تحقیقات انجام شده در داخل کشور ............................................................. 92
2-4-2. تحقیقات انجام شده در خارج کشور ............................................................ 98
فصل سوم : روش اجرای تحقیق
3-1. مقدمه ................................................................................................................... 105
3-2. روش تحقیق ......................................................................................................... 105
3-3. جامعه آماری ........................................................................................................ 106
3-4. نمونه آماری ......................................................................................................... 106
3-5. روش جمع آوری داده ها ..................................................................................... 107
3-6. ابزار سنجش تحقیق ............................................................................................. 107
3-6-1. پرسش نامه ابعاد سازمان یادگیرنده .............................................................. 107
3-4-2. پرسش نامه آمادگی برای تغییر..................................................................... 108
3-7. روایی و پایایی ابزار گرد آوری داده ها ................................................................... 109
3-7-1. روایی......................................................................................................... 109
3-7-1-1. روایی صوری و محتوایی.................................................................. 110
3-7-1-2. روایی سازه...................................................................................... 110
3-5-2. پایایی ........................................................................................................ 118
3-8. روش تجزیه و تحلیل داده ها ................................................................................ 120
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1. مقدمه ................................................................................................................... 122
4-2. توصیف متغیرهای جمعیت شناختی پاسخ دهندگان.................................................. 123
4-3. توصیف متغیرهای تحقیق........................................................................................ 130
4-4. بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق(آزمون کولوموگروف – اسمیرنف)................... 142
4-5. آزمون فرضیات..................................................................................................... 143
4-6. مدل مفهومی تحقیق............................................................................................... 151
4-6-1. مدل پایه تحقیق درحالت استاندارد............................................................. 151
4-6-2. مدل پایه تحقیق درحالت اعداد معنی‌داری ................................................... 152
4-6-3. بررسی شاخص های مدل اصلی تحقیق........................................................ 152
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1. مقدمه ................................................................................................................... 155
5-2. نتایج آمار توصیفی ................................................................................................ 155
5-3. نتایج آمار استنباطی ............................................................................................... 156
5-4. پیشنهادهای تحقیق ................................................................................................ 160
5-4-1. پیشنهادها بر اساس یافته های تحقیق(پیشنهادات اجرایی).............................. 160
5-4-2. پیشنهادها برای تحقیقات آتی ...................................................................... 163
5-5. محدودیت های تحقیق .......................................................................................... 163
پیوست ها........................................................................................................................... 164
منابع و مآخذ...................................................................................................................... 189
فهرست
منابع
فارسی.............................................................................................................
190
فهرست منابع غیرفارسی........................................................................................................ 196
چکیدۀ انگلیسی.................................................................................................................... 203
