|
پایان نامه بررسی زمین‌شناسی البرز مرکزی
پایان نامه بررسی زمین‌شناسی البرز مرکزی در 230 صفحه ورد قابل ویرایش
|
|
| دسته بندی | علوم انسانی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 3168 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 230 |
پایان نامه بررسی زمین‌شناسی البرز مرکزی در 230 صفحه ورد قابل ویرایش
جایگاه زمین شناسی ایران
در زمین شناسی ایران، این باور وجود دارد که سرزمین ایران در بخش میانی کوهزاد آلپ- هیمالیا است، که از باختر اروپا آغاز و پس از گذر از ترکیه، ایران، افغانستان تا تبت و شاید تا نزدیکی های برمه و اندونزی ادامه دارد (شکل 1-1)
جایگاه زمین شناختی ویژة این کوه ها در فصل مشترک دو قارة اوراسیا و گندوانا سبب شده تا دربارة چگونگی پیدایش این نوار چین خورده دو انگارة بزرگ ناودیس تتیس و زمین ساخت ورقی مورد بحث باشد بررسی دو انگارة یاد شده و گفتمان در این زمینه می‌تواند در بیان جایگاه زمین شناسی ایران کارساز باشد.
انگارة بزرگ ناودیس تتیس: براساس این نظریه، در جایگاه کنونی کوه های آلپ- هیمالیا، بزرگ ناودیسی وجود داشته است که از اشتقاق ابر قارة پانگه آ شکل گرفته و زادگاه نوار چین خوردة آلپ- هیمالیا است. دربارة بخش ایرانی این بزرگ ناودیس فرض بر آن است که البرز، به دلیل داشتن سنگ های آتشفشانی فراوان، نوعی ائوژئوسینکلینال و زاگرس به دلیل نداشتن سنگ های آتشفشانی نوعی میوژئوسینکلینال است که به وسیلة تودة مقاوم ایران مرکزی از یکدیگر جدا بوده اند.
با آغاز پژوهش های زمین شناختی گسترده، این یقین به دست آمد که انگارة بزرگ ناودیس تتیس با ویژگی های زمین شناختی ایران همخوانی و هماهنگی ندارد و ایرادات زیر بر آن وارد است:
§سنگ های منسوب به پرکامبرین ایران، با وجود دگرگونی و دگرشکلی پیشرفته، آواری های انباشته شده در حوضه های کم ژرفایند.
§ردیف های پرکامبرین پسین- تریاس میانی ایران، رسوبات کنار قاره ای هستند که در محیط های پلاتفرمی انباشته شده اند. در ضمن، در این توالی ایست های رسوبی متعدد وجود دارد که گاهی به بزرگی 40 و حتی 70 میلیون سال است بنابراین ویژگی های سنگی و محیط های رسوبی پرکامبرین پسین- تریاس میانی ایران شباهتی به بزرگ ناودیس ندارد.
§ردیف های تریاس بالا- ژوراسیک میانی ایران (به جز زاگرس) رسوب های زغالدارند که در حوضه های پیش بوم باتلاقی- مردابی نزدیک به ساحل انباشته شده اند.
§توصیف تودة میانی برای ایران مرکزی پذیرفتنی نیست، چرا که فازهای گوناگون آلپی بر این بخش اثر درخور توجه دارند و حتی در مقایسه با البرز و زاگرس پویاترند.
§فراوانی سنگ های آتشفشانی سنوزوییک نمی تواند از ویژگی های بزرگ ناودیسی البرز باشد چرا که از یک سو بخشی بزرگ از این سنگ ها بر محیط های رسوبی بر قاره ای گواهی می دهند و ویژگی بزرگ ناودیس ها را ندارند و از سوی دیگر، سنگ های آتشفشانی یاد شده محدود به البرز نیستند و این گونه سنگ ها را می توان در گستره هایی وسیع از ایران مرکزی دید.
§مقایسه رسوبات پالئوزوییک و مزوزوییک البرز و ایران مرکزی نشان می‌دهد که در بسیاری از زمان ها، رسوبات این دو پهنه در شرایط یکسانی انباشته شده اند و رخسارة سنگی همانند دارند. به گفتة دیگر نه ایران مرکزی تودة میانی بوده و نه البرز بزرگ ناودیس.
با تکیه بر گفته های یاد شده دیده میشود که تکوین حوضه های رسوبی ایران و رویدادهای زمین ساختی آن را نمی توان با ساخت های پیچیدة زمین ناودیس ها مقایسه کرد و سنجید.
انگارة زمین ساخت ورقی: وجود بعضی پوسته های اقیانوسی سبب شده است
تا گروهی از زمین شناسان، جایگاه زمین شناسی ایران را در چارچوب زمین ساخت
ورقی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. به باور این زمین شناسان (اسمیت،
هامیلتون، 1970، کرافورد، 1972، و ....)، در محل کنونی راندگی اصلی زاگرس
اقیانوسی گسترده‌ای به نام تتیس وجود داشته که دو قارة آفریقا- عربستان
(گندوانا) و اروپا قارة اوراسیا و زاگرس لبة شمالی سپر آفریقا- عربستان
هستند. سه دلیل عمدة این دیدگاه عبارتست از:
§تفاوت رخساره های سنگی و زمین ساختی رسوبات دوران دوم و سوم زاگرس با سایر نواحی ایران.
§وجود سنگ های افیولیتی در امتداد راندگی اصلی زاگرس.
§وجود نوار آتشفشانی ارومیه- بزمان.
یافته های نوین زمین ساختی ایران نشان می دهند که انگارة زمین ساخت ورقی بیانگر جایگاه واقعی زمین ساختی ایران نیست و الگوی توصیف شده به ویژه تعلق ایران مرکزی و البرز به قارة اوراسیا با پاره ای از واقعیت های ملموس در ناهماهنگی است. زیرا:
§پی سنگ پرکامبرین ایران مرکزی و عربستان از نظر نوع سنگ ها شرایط پیدایش و زمان سخت شدگی شباهت زیاد دارند.
§پس از سخت شدن پی سنگ پرکامبرین، از زمان پرکامبرین پسین تا تریاس میانی، شرایط حاکم بر محیط های رسوبی البرز، ایران مرکزی، زاگرس و عربستان همانند بوده است. همانندی رخساره های سنگی مورد سخن، ضمن نفی جدایی البرز- ایران مرکزی از زاگرس- عربستان، نشان می‌دهد که دست کم در زمان های پرکامبرین پسین، کامبرین و حتی اردویسین تمام نواحی یاد شده سرزمینی یکپارچه بوده است.
اسمیت (1973)، در بازپسین انگارة زمین ساخت ورقی خود، بر این باور است که اقیانوس تتیس در زمان پرمین شکل گرفته و همزمان با پیدایش اقیانوس هند بسته شده است. ولی، افتخار نژاد (1359) سنگ آهک های پرمین زاگرس، به ویژه افق های بوکسیتی آن را مشابه البرز، ایران مرکزی و آذربایجان می داند که نشانگر شرایط آب و هوایی یکسان در این نواحی و یکپارچگی آنهاست.
§در انگارة زمین ساخت ورقی، کمان های ماگمایی حاصل از فرورانش باید دارای ترکیب شیمیایی کلسیمی- قلیایی باشند در حالی که، کمان ماگمایی ارومیه- بزمان، بیشتر، فرآورد تکاپوی ماگمایی از نوع قلیایی است که یادآور کافت های درون قاره‌ای است.
-3 بررسی آب شناسی منطقه مورد مطالعه :
به طور کلی میتوان گفت که شیب توپوگرافی در مناطق مورد مطالعه عمدتا به سمت جنوب میباشد و این شیب گاه به صورت پرتگاهی و گاه بسیاد ملایم میباشد که این عوامل باعث ایجاد حوضه های آبریزی متفاوت میشود که این حوضه‌ها و رودخانه‌ها و چشمه‌های مربوط به آن در هر منطقه به طور جداگانه بررسی میشود.
2-3 مسیر تهران – چالوس
1-2-3 رودخانه‌های مهم واقع در مسیر
مهمترین رودخانه دائمی این منطقه که بر روی مسیر آن سد امیر کبیر جهت مهار آب آن بنا شده است رودخانه کرج نام دارد . که از رودخانه های فصلی و دائمی متعددی از ارتفاعات اطراف بستر رودخانه تغذیه میشود. مانند رودهای شهرستانک و لانیز که از ارتفاعات توچال سرچشمه میگیرند . در روستای سرک بهم میپیوندند و پس از آن به رودخانه کرج میریزند.
2-2-3 چشمه‌های معدنی واقع در مسیر:
1-2-2-3 چشمه‌های معدنی اطراف کچسر و تونل کندوان:
این چشمه در 8 کیلومتری شمال روستای گچسر در 100 متری شمال کندوان-اطراف هتل گچسر و در 200 متری غرب تونل کندوان از شکاف گچی متعلق به ائوسن نیز رخنمون دارد عامل تشکیل این چشمهها گسل است . آب این چشمهها مصرف خاصی نداشته قسمتی تبخیر و بخشی نیز وارد رودخانه میگردد . به استثناء چشمه اطراف هتل گچسر که آب آن در ردیف آبهای کلروره ، سولفاتی است، بقیه چشمه های ذکر شده در ردیف آبهای سولفاتی سرد با واکنش اسیدی میباشند.
3-3مسیر تهران – آمل (هراز)
1-3-3 رودخانه‌های مهم واقع در مسیر
یکی از مهمترین رودخانه های دائمی این منطقه رودخانه آهار میباشد که از شمال ارتفاعات توچال و جنوب ارتفاعات صندوق جال و دربند سر سرچشمه میگیرد. رودخانه‌های دائمی و فصلی متعددی از جنوب ارتفاعات شمشک و دیزین و از شرف کوه کاسونگ در حوالی فشم به هم پیوسته و رودخانه آهار را تغذیه میکنند، رودخانه آهار و رودخانه‌هایی که از شمال آنرا تغذیه میکنند در حوالی اوشان بهم پیوسته و رودخانه جاجرود را تشکیل میدهند. این رود که از رودهای اصلی ایران به حساب می آید ، در ابتدای مسیرش سدی تحت عنوان لتیان را پیش رو دارد که آب تهران را از آن تامین میکنند(توضیحات بیشتر در مورد این 2 سد در مباحث آتی آمده است)
رودخانه‌های مهم دیگر این مسیر رودخانه دلیچای است که از بهم پیوستن دو رود سه سنگ و دیو آسیاب به وجود آمده و در نزدیکی پلور با رودخانه لار که از ارتفاعات تیز کوه – کوه سرخک کوه کبود- کوه زرشکی و… سرچشمه میگیرد، پیوند میخورد و با رودهای دیگری که به آن میپیوندند به رودخانه هراز میرسند. بر روی رودخانه در نزدیکی پلور حوالی تیز کوه سر لار نباشد که دارای مشکلاتی از نظر مهندسی زمین شناسی میباشد که در مبحث بعد توضیح داده میشود.
2-3-3چشمه‌های معدنی واقع در مسیر:
1-2-3-3 چشمه البرز:
این چشمه در جنوب شرقی آبعلی پس از عبور از پل کنار جاده آبعلی – آمل قرار دارد. مظهر چشمه از شکاف سنگهای ماسه سنگی و شیلی متعلق به سازند درود (پرمین) است و عامل تشکیل آن گسل میباشد. بهره برداری از آب معدنی البرز تاریخ نسبتا طولانی دارد. در سال 1322 آب البرز به وسیله لوله به کارخانه بسته بندی آبعلی هدایت و از آنجا داخل کارخلانه شیشه پر کنی آبعلی می گردیده که یک قسمت از آب جهت تهیه دوغ آبعلی و بخشی نیز برای آب معدنی به نام آبعلی استفاده گردیده . بعد از خراب شدن کارخانه آب معدنی در سال 1367 در حال حاضر آب معدنی البرز مصرف خاصی ندارد. آب آن تبخیر و بقیه نیز وارد رودخانه مبارک آباد میشود. آب این چشمه در ردیف آبهای معدنی بی کربنات و سولفات سدیم همراه با منیزیم و آهن سرد میباشد.
2-2-3-3-چشه آبمعدنی آبعلی :
این چشمه در شمال روستای آبعلی در فاصله 60 کیلومتری شمال شرقی تهران ، در کنار بستر رودخانه مبارک آباد از زمین خارج میشود. مظهر چشمه در گذشته چندین بار تغییر محل داده است . در اطراف چشمه رسوبات ماسه سنگی و کواتزیت متعلق به سازند لالون گسترش دارد. عامل تشکیل این چشمه در این محل گسل میباشد. که نشان دهنده مظهر چشمه میباشد و در 50 متری شمال شرقی چشمه آبعلی در سال 1307 به عمق 5 متر حفر گردیده به آب رسیده و برای بهره برداری از این آب اقدام لازم به عمل آمده .
