پایان نامه بررسی رابطه شاخص های حاکمیت شرکتی و سرمایه ی فکری بر عملکرد شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران
چکیده :
هدف از
اجرای تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین شاخص حاکمیت شرکتی و سرمایه ی فکری بر
عملکردشرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. بر این
اساس، پس از مروری جامع بر ادبیات موضوعی مربوط به سرمایه فکری و عملکرد و
حاکمیت شرکتی، داده های مورد نیاز از جامعه آماری بین سالهای 1386 الی 1390
با استفاده از صورت های مالی شرکت ها جمع آوری شده است. سپس با اطلاعات
بدست آمده به کمک نرم افزار Excelو Eviews اقدام به استخراج مدل رگرسیونی
تبیین کننده اثرات متغیر سرمایه فکری (طبق مدل پولیک) و حاکمیت شرکتی و
عملکردشرکت های جامعه آماری بر یکدیگر شده است. نتایج تحقیق نشان داده است
که سرمایه فکری طبق رابطه مثبت معنادار با عملکرد شرکت ها دارد همچنین
رابطه مثبت معناداری بین حاکمیت شرکتی و عملکرد و نیز بین سرمایه فکری و
حاکمیت شرکتی وجود دارد، در نهایت نیز شاخص حاکمیت شرکتی بر رابطه بین
سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها تاثیر گذار می باشد.
واژه های کلیدی:
سرمایه فکری، عملکرد، حاکمیت شرکتی، مدل پالیک،نسبت کیوتوبین
مقدمه
حسابداری
همواره در فرآیند تهیه و ارائه‌ی اطلاعات سودمند برای قضاوت و تصمیم‌گیری
استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی ابزار موثری تلقی میشود. در این راستا،
بیان میشود که تمرکز بسیاری از استدلال‌های مطرح شده در حمایت از فلسفه
وجودی دانش حسابداری تأکید بر فرآیند قضاوت و تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان
است. بر پایه‌ی مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی کشورهای آنگلوساکسون و
همچنین در ایران، سرمایه‌گذاران اصلی‌ترین استفاده‌کنندگان اطلاعات
صورت‌های مالی به شمار می‌روند. این گروه در پی اطلاعاتی هستند که بر
پایه‌ی آن ارزیابی مخاطره و بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاری امکان پذیر
شود. [2]
استفاده‌کنندگان
از اطلاعات مالی و خصوصاً سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان، غالباً بر اساس
پیش‌بینی عملکرد آتی، تصمیم‌گیری میکنند. لذا ارزیابی عملکرد گذشته،
همواره یکی از مبانی شکل‌گیری انتظارات آتی و پیش‌بینی آینده است. گزارشات
مالی اطلاعاتی را در خصوص میزان سود و اجزای تشکیل دهنده آن ارائه میکند و
استفاده‌کنندگان اطلاعات مالی بر اساس این اطلاعات نسبت به ارزیابی،
برآورد، پیش‌بینی و سنجش مخاطرات اقدام می‌نمایند. بدین ترتیب حسابداری
مالی با ارائه صورت‌های مالی اساسی، اطلاعات تفضیلی در خصوص سود و عوامل
تعیین‌کننده آن را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد. [5]
قسمتی از متن
در زمینه
سرمایه فکری و نحوه سنجش آن دو دیدگاه وجود دارد که عبارتند از دیدگاه
ورودی-محور (Input-based) و دیدگاه خروجی-محور (Output-based). بر اساس
دیدگاه خروجی-محور که یک دیدگاه اندازهگیری (Measurement) است، ارزش
سرمایه فکری برابر با تفاوت ارزش بازار و خالص ارزش دفتری شرکت است [3].
ادوینسون و سولیوان (Edvinsson & Sullivan) که از پیشگامان پژوهش در
زمینه سرمایه فکری به حساب می‌آیند، تفاوت بین ارزش بازار و ارزش دفتری را
به عنوان ارزش سرمایه‌های فکری تعریف میکنند. از این دیدگاه (دیدگاه
خروجی-محور) سرمایه فکری از سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری تشکیل شده است.
از
دیدگاه ورودی-محور که یک رویکرد فرایند-محور (Process-based) است، سرمایه
فکری ترکیبی از منابع نامشهود بوده که به قابلیتها و رقابتپذیری منحصر به
فرد شرکت کمک میکند که در خدمات و محصولات شرکت ریشه دوانیده و باعث ارزش
افزوده اقتصادی میشود [3].
سرمایه
فکری، دانشی است که میتواند به ارزش تبدیل شود [11]. [11] سرمایه فکری را
ترکیبی از سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری میدانند. بونتیس و همکاران
سرمایه فکری را در مفهومی که تمامی منابع نامشهود و ارتباطات داخلی آنها
را شامل میشود، معرفی میکنند [11]. [9]سرمایه ساختاری را مشتمل بر
سرمایه ارتباطی (مشتری) و سرمایه سازمانی میدانند [9] و همچنین بوخ و
همکاران (2001) سرمایه سازمانی را ترکیبی از سرمایه نوآوری و سرمایه
رویهای معرفی میکنند [10].
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده................................................................................................................
فصل اول
کلیات تحقیق
1) مقدمه............................................................................................................ 2
1-2) اهمیت موضوع.......................................................................................... 2
1-3) تعریف و بیان موضوع تحقیق..................................................................... 3
1-4) اهداف تحقیق............................................................................................ 5
1-5) قلمرو تحقیق............................................................................................. 5
1-6) فرضیات تحقیق......................................................................................... 5
1-7) جامعه مورد نظر تحقیق................................................................................ 6
1-8) نمونه آماری.............................................................................................. 6
1-9) روش تحقیق.............................................................................................. 6
1-10) چشم‌انداز کلی تحقیق.............................................................................. 8
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
مقدمه.................................................................................................................. 10
عوامل کنترلی موثر بر حاکمیت شرکتی................................................................... 12
مالکیت شرکت های سهامی عام............................................................................. 12
جدا شدن مالکیت از مدیریت................................................................................ 13
پراکندگی سهامداران............................................................................................. 13
ساختار مالکیت.................................................................................................... 14
هیئت مدیره......................................................................................................... 14
سرمایه ی فکری.................................................................................................. 16
تعریف سرمایه فکری............................................................................................ 17
سنجش سرمایه فکری........................................................................................... 19
دلایل سنجش سرمایه فکری.................................................................................. 20
شاخصهای متداول برای اندازه گیری سرمایه فکری................................................ 21
مدلها و روشهای اندازه گیری سرمایه فکری......................................................... 29
مدلهای سنجش غیرمالی سرمایه فکری.................................................................. 30
1- ترازنامه نامرئی (ناملموس)............................................................................... 30
2- کنترل داراییهای ناملموس.............................................................................. 30
3- کارت امتیاز دهی متوازن (BSC)..................................................................... 30
4- شاخص سرمایه فکری..................................................................................... 31
5- کارگزار تکنولوژی.......................................................................................... 31
6- روش جهت یابی (مرورگر) تجاری اسکاندیا...................................................... 31
7- مدل مدیریت سرمایه فکری............................................................................. 32
8- روش جویا.................................................................................................... 32
9- مدل محاسبه بر مبنای متغیر های زبانی فازی...................................................... 33
مدلهای سنجش پولی و مالی سرمایه فکری............................................................ 33
2- نرخ بازده دارایی ها (ROI)............................................................................ 35
3- روش تشکیل سرمایه بازار............................................................................... 35
4- روش سرمایه فکری مستقیم............................................................................. 35
5- روشهای اندازه گیری مالی سرمایه فکری......................................................... 35
6- روش q توبین (q Tobin)............................................................................. 36
7- مدل ضریب ارزش افزوده فکری (VAIC)....................................................... 37
ارزیابی عملکرد................................................................................................... 38
تعاریف............................................................................................................... 38
تعاریف عملکرد................................................................................................... 38
تعریف ارزیابی.................................................................................................... 38
تعریف ارزیابی عملکرد......................................................................................... 38
روش های ارزیابی عملکرد................................................................................... 38
اهمیت و سودمندی ارزیابی عملکرد....................................................................... 39
مبنای ارزیابی عملکرد........................................................................................... 39
تکنیک های ارزیابی عملکرد.................................................................................. 40
اهداف ارزیابی عملکرد......................................................................................... 40
مروری بر پیشینه تحقیق........................................................................................ 41
تحقیقات خارجی................................................................................................. 41
تحقیقات داخلی................................................................................................... 46
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
3-1) مقدمه........................................................................................................ 49
3-2) نوع پژوهش.............................................................................................. 49
3-3) طرح مسأله پژوهش................................................................................... 49
3-4) فرضیات تحقیق......................................................................................... 50
3-5) قلمرو مکانی و زمانی پژوهش.................................................................... 50
3-6) ابزار جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز تحقیق................................................... 51
3-7) مدلها و متغیرهای پژوهش و نحوه آزمون فرضیه‌ها..................................... 51
سرمایه فکری...................................................................................................... 51
حاکمیت شرکتی................................................................................................... 52
مدلهای جهت آزمون فرضیات تحقیق..................................................................... 54
3-8) روشهای آماری مورد استفاده در پژوهش.................................................. 54
3-8-1) روشهای تخمین با استفاده از داده‌های ترکیبی....................................... 55
3-8-2) آزمون لیمر........................................................................................ 55
3-8-3)آزمون چاو.............................................................................................. 56
3-8-4) آزمون هاسمن....................................................................................... 57
3-8-4-1) اثرات ثابت........................................................................................ 57
3-8-4-2) اثرات تصادفی................................................................................... 57
3-8-5) آزمون‌های آماری.................................................................................... 58
3-8-5-1) آزمون t............................................................................................ 58
3-8-5-2) آزمون F فیشر................................................................................... 58
3-8-5-3) آزمون دوربین- واتسون...................................................................... 58
3-9) تحلیل رگرسیون......................................................................................... 59
رگرسیون چند متغیره............................................................................................ 59
ضریب تعیین و ضریب تعیین تصحیح شده.............................................................. 60
مدل رگرسیون..................................................................................................... 60
آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون................................................................. 61
آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون...................................................................... 61
آزمون معنادار بودن ضرایب.................................................................................. 62
عدم خود همبستگی............................................................................................. 62
تحلیل همبستگی.................................................................................................. 64
3-10) خلاصه فصل سوم................................................................................... 65
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه....................................................................................................... 67
4-2- نتایج آمار توصیفی.................................................................................... 67
4-3- تحلیل ماهیت و ویژگیهای متغیرهای تحقیق.............................................. 68
4-4- مدل اول تحقیق (فرضیه اول).................................................................... 68
4-4-1- بررسی خود همبستگی.......................................................................... 68
4-4-2- بررسی ناهمسانی واریانس.................................................................... 69
4-4-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت................................................. 69
4-4-3- آزمون فرضیه اول تحقیق....................................................................... 70
4-4-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه اول تحقیق.................................... 71
4-4-3-2- بررسی متغیرهای کنترلی مدل تحقیق................................................. 72
4-5- مدل دوم تحقیق (فرضیه دوم).................................................................... 72
4-5-1- بررسی خود همبستگی.......................................................................... 72
4-5-2- بررسی ناهمسانی واریانس.................................................................... 72
4-5-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت................................................. 73
4-5-3- آزمون فرضیه دوم تحقیق...................................................................... 73
4-5-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه دوم تحقیق.................................... 74
4-5-3-2- بررسی متغیرهای کنترلی مدل تحقیق................................................. 75
4-6- مدل سوم تحقیق (فرضیه سوم).................................................................. 75
4-6-1- بررسی خود همبستگی.......................................................................... 75
4-6-2- بررسی ناهمسانی واریانس.................................................................... 75
4-6-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت................................................. 76
4-6-3- آزمون فرضیه سوم تحقیق..................................................................... 76
4-6-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه سوم تحقیق................................... 77
4-7- مدل چهارم تحقیق (فرضیه چهارم)............................................................ 78
4-7-1- بررسی خود همبستگی.......................................................................... 78
4-7-2- بررسی ناهمسانی واریانس.................................................................... 78
4-7-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت................................................. 79
4-7-3- آزمون فرضیه چهارم تحقیق................................................................... 79
4-7-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه چهارم تحقیق................................ 81
4-7-3-2- بررسی متغیرهای کنترلی مدل تحقیق................................................. 81
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه....................................................................................................... 83
5-2- خلاصه تحقیق.......................................................................................... 83
5-2-1- تدوین فرضیه تحقیق............................................................................ 83
5-2-2- تهیه آمار توصیفی کلیه متغیرهای تحقیق................................................... 83
5-3- مراحل بررسی فرضیه تحقیق.................................................................... 84
5-4- نتایج تحقیق............................................................................................ 84
5-4-1- نتایج حاصل از فرضیه اول................................................................... 85
5-4-2- نتایج حاصل از بخش دوم.................................................................... 85
5-4-3- نتایج حاصل از فرضیه سوم.................................................................. 85
5-4-4- نتایج حاصل از بخش چهارم................................................................ 86
5-6- پیشنهاداتی در ارتباط با موضوع تحقیق...................................................... 86
5-6- پیشنهاداتی در ارتباط با تحقیقات آتی....................................................... 86
5-7- محدودیتها در کاربرد نتایج تحقیق............................................................. 86
منابع و مأخذ....................................................................................................... 88
منابع فارسی........................................................................................................ 88
منابع لاتین........................................................................................................... 89
پیوست............................................................................................................... 92
چکیده انگلیسی................................................................................................... 107
